Nadciśnienie tętnicze to przewlekła choroba układu krążenia charakteryzująca się podwyższonym ciśnieniem krwi w tętnicach. Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, za nadciśnienie uznaje się wartości ciśnienia skurczowego ≥140 mmHg i/lub rozkurczowego ≥90 mmHg. Optymalne ciśnienie krwi wynosi poniżej 120/80 mmHg, podczas gdy wartości 120-139/80-89 mmHg klasyfikowane są jako wysokie prawidłowe.
Wyróżniamy dwa główne rodzaje nadciśnienia: pierwotne (samoistne), które stanowi około 95% przypadków i ma nieznaną przyczynę, oraz wtórne, będące skutkiem innych chorób lub leków. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia, nadciśnienie dotyka około 9-10 milionów Polaków, przy czym często pozostaje nierozpoznane. Nieleczone nadciśnienie prowadzi do poważnych powikłań, takich jak zawał serca, udar mózgu, niewydolność serca czy uszkodzenie nerek.
Nadciśnienie często nazywane jest "cichym zabójcą", ponieważ przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Gdy objawy się pojawią, mogą obejmować bóle głowy, zawroty głowy, szumy w uszach, duszność, ból w klatce piersiowej czy zaburzenia widzenia. Te symptomy często pojawiają się dopiero przy znacznie podwyższonym ciśnieniu.
Podstawą diagnozy są wielokrotne pomiary ciśnienia w różnych dniach. Lekarz może zlecić dodatkowe badania:
Do lekarza należy zgłosić się przy ciśnieniu powyżej 140/90 mmHg lub przy występowaniu objawów. Domowe monitorowanie ciśnienia jest zalecane przy użyciu walidowanych urządzeń, z pomiarami wykonywanymi rano i wieczorem przez tydzień. Główne czynniki ryzyka to wiek, otyłość, palenie tytoniu, nadmierne spożycie soli, stres, brak aktywności fizycznej oraz predyspozycje genetyczne.
Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę to jedna z najważniejszych grup leków hipotensyjnych. W Polsce najczęściej przepisywane są enalapril, lisinopril i perindopril. Leki te działają poprzez blokowanie enzymu odpowiedzialnego za produkcję angiotensyny II, co prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i obniżenia ciśnienia.
Sartany, takie jak losartan, telmisartan i walsartan, stanowią nowoczesną alternatywę dla inhibitorów ACE. Charakteryzują się bardzo dobrą tolerancją i rzadko wywołują kaszel, który może towarzyszyć stosowaniu inhibitorów ACE. Działają bezpośrednio na receptory angiotensyny II.
Diuretyki (hydrochlorotiazyd, indapamid, furosemid) pomagają w usuwaniu nadmiaru sodu i wody z organizmu. Beta-blokery (metoprolol, bisoprolol, propranolol) spowalniają rytm serca i zmniejszają siłę skurczów. Blokery kanałów wapniowych (amlodypina, nifedypina) rozszerzają naczynia krwionośne.
Preparaty kombinowane łączą różne substancje czynne w jednej tabletce, co poprawia przestrzeganie zaleceń terapeutycznych i zwiększa skuteczność leczenia.
W polskich aptekach można znaleźć szeroką gamę leków na nadciśnienie. Do najpopularniejszych należą:
Pacjenci mogą wybierać między lekami oryginalnymi a ich generycznymi odpowiednikami. Generyki zawierają tę samą substancję czynną co leki oryginalne, ale są dostępne w znacznie niższych cenach. Różnica w cenie może wynosić nawet 70-80%.
Wszystkie leki na nadciśnienie wymagają recepty lekarskiej. W aptekach dostępne są również suplementy diety wspierające układ krwionośny, takie jak preparaty z magnezu czy omega-3. Farmaceuci polecają regularne kontrolowanie ciśnienia i ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich.
Naturalne metody wspomagania leczenia nadciśnienia mogą stanowić wartościowe uzupełnienie terapii farmakologicznej. Suplementy diety zawierające składniki aktywne pomagają kontrolować ciśnienie krwi, jednak nie zastępują przepisanych leków.
Szczególnie skuteczne są ekstrakty z czosnku, które zawierają alicynę o właściwościach rozkurczających naczynia krwionośne. Głóg wspiera pracę serca i poprawia krążenie, natomiast hibiskus wykazuje łagodne działanie moczopędne. Te naturalne składniki mogą wspierać obniżanie ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
Magnez odgrywa kluczową rolę w relaksacji mięśni gładkich naczyń krwionośnych, podczas gdy potas pomaga w regulacji równowagi elektrolitowej. Kwasy tłuszczowe omega-3 wpływają korzystnie na elastyczność naczyń i zmniejszają stan zapalny. Przed zastosowaniem suplementów należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie przy jednoczesnym przyjmowaniu leków hipotensyjnych.
Właściwy styl życia stanowi fundament skutecznego leczenia nadciśnienia. Zmiany w codziennych nawykach mogą znacząco wpłynąć na kontrolę ciśnienia krwi i poprawę ogólnego stanu zdrowia.
Dieta w nadciśnieniu powinna być bogata w warzywa, owoce i pełnoziarniste produkty, przy ograniczeniu soli do 5g dziennie. Regularna aktywność fizyczna, minimum 30 minut dziennie, wzmacnia serce i poprawia krążenie. Odpowiednie są spacery, pływanie czy jazda na rowerze.
Kluczowa jest regularna współpraca z lekarzem prowadzącym i farmaceutą, którzy pomogą dostosować terapię do indywidualnych potrzeb oraz monitorować skuteczność leczenia.
